انکیلوز دندانی بیماری غیرطبیعی دندان است که در آن بر اثر همجوشی ریشه دندان و استخوان دور آن، دندان در محل خود ثابت شده و به استخوان میچسبد. در حالت نرمال استخوان و ریشه دندان با هم تماس ندارند. در اطراف ریشه دندان، بافت زنده ای وجود دارد که به آن رباط پریودنتال می‌گویند. در داخل رباط پریودنتال الیاف، اعصاب و عروق خونی وجود دارد که دندان را در استخوان مانند  زنجیر منعطف نگه می دارد.

هنگامی که آنکیلوز رخ می دهد، مواد معدنی درحدفاصل ریشه دندان و استخوان جمع می شود و استخوان را به ریشه  دندان متصل می کند.

هنگامی که این اتفاق می افتد، رویش دندان متوقف می شود و در همان محل ثابت باقی می ماند. دندان های مجاور دندان انکیلوز شده حین بیرون آمدن و رویش کج می شوند. حتی گاهی رویش دندان دائمی زیرین  مختل می‌شود. همچنین انکیلوز می تواند باعث کاهش و ازدست رفتن فضای مورد نیاز برای رویش دندان دائمی و نهایتا ایجاد نهفتگی شود. 

تشخیص:

 

 اهمیت تشخیص زودهنگام دندان انکیلوز

انکیلوز دندان معمولاً بدون علامت یا درد است و اغلب هنگام معاینه دهان بیمار، گرفتن عکس رادیوگرافی یا در حین معاینه ارتودنسی کشف می شود. انکیلوز دندان های شیری و دائمی می تواند بر رشد و نمو فکین و تماس صحیح دندانها با هم تأثیر بگذارد. انحراف استخوان فک، از دست دادن فضا و انحراف فک برخی از عوارض ناشی از انکیلوز دندان است. عوارض انکیلوز را می توان با تشخیص زودهنگام کنترل کرد. مشاوره زودهنگام با متخصص ارتودنسی برای نظارت بر رویش دندان ها ضروری است و باید از سن 5 یا 6 سالگی شروع شود.

درمان انکیلوز دندان 

در برخی موارد، که دندان انکیلوز شده آسیب جدی وارد نمیکند زیر نظر متخصص ارتودنسی میتوان اجازه داد دندان تا رویش دندان دائمی  در دهان باقی بماند. پس از مدتی، اگر دندان انکیلوز شده خود بخود لق نشد باید با جراحی خارج شود.

در موارد دیگر، برداشتن دندان انکیلوز شده برای جلوگیری از رشد ناهنجار فک، رویش نامطلوب دندان و از دست دادن فضا ضروری است. اگر دندان انکیلوز شده  دندان مولر شیری دوم باشد، برای جلوگیری از بسته شدن فضا به یک نگهدارنده فضا نیاز است. از ارتودنتیست خود در مورد نیاز احتمالی به نگهدارنده فضا پس از کشیدن دندان انکیلوز شده سوال کنید.

پیشنهاد می‌شود که والدین در دهان فرزندشان به‌دنبال دندانی که هم سطح با دندان‌های مجاور نیست بگردند، اگر دندانی  مشاهده شد که به نظر می رسد در آب فرو رفته است، یا چیزی شبیه پله از دندان به دندان دیگر به نظر می رسد، برای مشاوره با ارتودنتیست خود تماس بگیرند تا از برخی شرایطی که تصحیح آنها در آینده بسیار سخت است جلوگیری شود.

 

اغلب اگر دندان انکیلوز شده شیری باشد و جانشین دائمی زیرین داشته باشد، قاعده کلی این است که فوراً کشیده شود و در صورت لزوم یک فضا نگهدار مناسب وارد شود.

اگر دندان شیری و بدون جانشین دائمی زیرین باشد و دراثر رشد استخوانی احتمال مدفون شدن دندان در لثه باشد باز هم درمان شامل کشیدن و حفظ فضا است تا در اینده و پس از پایان رشد فکی ایمپلنت یا هر درمان دیگری انجام شود .

درصورت اتمام رشد و عدم احتمال مدفون شدن در لثه و قرار گرفتن بالاتر از خط لثه یا بهرحال در وضعیتی قابل قبول باید بطور منظم ازنظر پوسیدگی و عفونت تحت نظر باشند.

علل:

از نظر پزشکی، دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی باعث می شود غشا پریودنتال از اطراف ریشه دندان حل شود و باعث انکیلوز شود، اما هر اتفاقی که به غشا دور ریشه دندان آسیب برساند مثل ضربه به دندان, عفونت  یا عوامل ناشناخته ممکن است سبب جوش خوردن استخوان به دندان شود.