ورودمکیدن انگشت شست یا پستانک در بخش قابل توجهی از کودکان از نوزادی تا حدود چهار سالگی شایع می‌باشد. زمانی که دندان‌های شیری شروع به افتادن کرده و دندان‌های دائمی‌اش در حال رویش می‌باشند،زمان آن رسیده که مکیدن انگشت متوقف شود وگرنه می‌تواند سبب بد شکل شدن سقف دهان یا کام شود.
این عادت همچنین می‌تواند باعث جابجایی فک بالا یا پایین شده و نحوه حرف زدن کودکتان را تحت تاثیر قرار دهد که در آخر منجر به درمانهای پیچیده ارتودنسی خواهد شد.
دلیل مکیدن انگشت توسط کودک چیست؟
مانند بسیاری از والدین؛ امکان دارد شما نیز نگران تأثیر مکیدن انگشت توسط کودک خود باشید. ممکن است نگران مضر بودن آن باشید، یا شاید اینکه این موضوع در چه سنی باید متوقف شود و اگر عادت این کار در کودک شما باقی بماند و از بین نرود چه باید انجام دهید؟! ابتدا باید گفت که خیالتان راحت باشد که عادت مکیدن انگشتان، یک واکنش غیر ارادی و طبیعی توسط نوزاد است. آنها از وقتی که در رحم مادر هستند شروع به مکیدن انگشت شست یا دیگر انگشت‌ها می‌کنند. نوزادان و کودکان خردسال ممکن است انگشت شست، سایر انگشت‌ها، پستانک و دیگر اشیاء را بمکند. این رفتار باعث می‌شود آنها احساس امنیت و شادی کنند و این امر به آنها کمک میکند تا دنیای اطراف خود را درک کرده و در مورد آن بیاموزند.
کودک وقت‌هایی که دچار استرس می‌شود و به او سخت می‌گذرد به عنوان مثال زمانی که در کنار والدین خود نیست، یا اطرافش را غریبه ها پر کرده باشند یا در یک محیط ناآشنا، با قرار دادن انگشت شست یا سایر انگشتان خود در دهان، باعث می‌شود تا به خودش احساس امنیت بدهد. به خاطر این موضوع که مکیدن انگشت باعث آرامش او می‌شود، و همچنین در به خواب رفتن او موثر است، در کودکان خردسال شاهد این هستیم که عصرها یا در زمان خستگی اقدام به مکیدن انگشت شست خود می‌کنند. به همین دلیل چه انگشتانش باشد چه پستانکی که به او داده‌اید، آن را برای مکیدن در دهان خود می‌گذارد.
مکیدن انگشت شست یا سایر انگشتان چه آثاری دارد؟
مکیدن شست یا دیگر انگشتان در بسیاری از کودکان حتی برای مدت کوتاه وجود دارد، ولی اگر تبدیل به یک عادت طولانی مدت شود آثاری را در پی خواهد داشت. عادت مکیدن طولانی مدت انگشت شست می‌تواند منجر به به وجود آمدن مشکل در روند رشد دهان و ترتیب دندان‌های دائمی کودک شود. همچنین مکیدن انگشت می‌تواند منجر به تغییر در شکل سقف دهان باشد. مکیدن برای مدت طولانی نهایتا می‌تواند ایجاد فاصله بین دندان‌های جلویی در فک بالا و پایین و اپن بایت شود و بعد از آن با قرار دادن و به حرکت درآوردن زبان در این فضا، این فاصله به صورت همیشگی باقی خواهد ماند.
توضیح باز شدن بایت در دندان کودک در اثر مکیدن انگشت در کودکانی که دندان‌های آنها رشد نموده، مکیدن افراطی و بیش از اندازه پستانک می‌تواند حتی منجر به عفونت گوش میانی (middle-ear infections) شود. به دلیل اینکه مکیدن انگشت بر نحوه رشد و چیدمان دندان‌ها و فک موثر است، بنابراین نحوه صحبت کردن او نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. این موضوع می‌تواند باعث شود کودک نوک زبانی صحبت کند یا حروف را به شکل مناسب تلفظ نکند.
روش‌های ترک عادت مکیدن پستانک هم روی دندان‌ها همان تأثیر مکیدن انگشت توسط کودک را دارد. هرچند، عادت مکیدن پستانک راحت‌تر می‌تواند ترک شود. اگر به نوزاد پستانک می‌دهید حتما تمیز باشد. هرگز قبل از دادن پستانک به نوزاد، آن را به شکر، عسل یا سایر شیرینی جات آغشته نکنید. بیشتر کودکان بین سنین ۲ تا ۴ سالگی خودشان به صورت طبیعی از مکیدن شست و سایر انگشتان دست می‌کشند. این رفتار به تدریج در طول این دوره کاهش می‌یابد زیرا کودک بیشتر زمان بیداری‌اش را به کنجکاوی محیط اطراف خود می‌گذراند. بنابراین لازم نیست والدین اقدامی برای ترک عادت کودک انجام دهند. همچنین کودکانی که به مهد یا مدرسه می‌روند در اثر مشاهده واکنش هم سن و سالان خود دست از قرار دادن انگشت داخل دهان می‌کشند. اگر کودک بعد از ۴ سالگی نیز هنوز عادت مکیدن شست را به همراه داشت، والدین باید به تدریج از این موضوع جلوگیری کنند. البته نباید فشار بیش از حد به کودک وارد کرد تا آسیب نبیند.
چگونه به کودک خود در ترک این عادت کمک کنید؟
به جای سرزنش کودک به دلیل انجام این کار، با تشویق او را به انجام ندادن این کار ترغیب کنید. معمولا کودکان وقتی احساس ناامنی می‌کنند شروع به مکیدن انگشت خود می‌کنند. تلاش کنید علت اضطراب او را یافته و آن را برطرف کنید تا باعث آرامش او شود. وقتی کودک اضطراب ندارد و در فشار نیست خیلی محترمانه به او یادآوری کنید و برای او پاداش در نظر بگیرید. علاقه‌مندی‌های کوچک او می‌تواند عاملی برای همراهی او با شما شود. اگر کودکی که در شرایط سخت قرار دارد، مثل زمانی که والدین در کنارش نیستند، از مکیدن انگشت اجتناب میکند با جایزه دادن او را مورد تشویق قرار دهید.
اگر این روش‌ها پاسخگو نبودند، هنگام شب در زمان خوابیدن کودک، دور انگشت شست او را با چسب زخم ببندید و یا از یک دستکش که انگشت شست را بپوشاند استفاده نمایید . در صورت برطرف نشدن عادت با روش های فوق به دندانپزشک کودک خود مراجعه نموده تا در صورت نیاز وسیله ای مخصوص برای کودک ساخته شود تا به ترک عادت کودک کمک کند و همزمان مشکلات ایجاد شده را اصلاح نماید.
اکثر نوزادان قدرت مکیدن زیادی دارند، برخی از آنها قبل از تولد انگشتان خود را می‌مکند. مکیدن علاوه بر اینکه در تغذیه نقش بسیار مهمی دارد، اغلب دارای اثر آرامبخشی نیز هست.
فواید استفاده از پستانک:
- به خواب عمیق کودک کمک میکند.
- مکیدن پستانک بهتر از مکیدن انگشتان است.
- پستانک آشفتگی و ناراحتی کودک را برطرف میکند.
- برخی از نوزادان زمانی که در حال مکیدن هستند، آرام و خوشحال می‌شوند.
- اگر کودک شما در نشستن یا خوابیدن مشکل دارد، دادن پستانک می‌تواند موثر باشد.
- مکیدن پستانک هنگام خواب کاهش خطر سندرم مرگ ناگهانی در نوزادان (SIDS) را به همراه دارد.
- زمانی که دیگر نباید کودک از پستانک استفاده کند، قطع مصرف بسیار راحت‌تر از ترک عادت مکیدن انگشتان است.
منجر به حواس پرتی کودک می‌شود. به‌طور مثال برای مواقعی مانند تزریق یا آزمایش خون و بعد از آن یا اقدامات دیگر برای حواس پرتی می‌تواند موثر باشد. - منجر به آرام شدن کودک در طول پرواز می‌شود.نوزادان نمی‌توانند برای تسکین درد گوش در طول پرواز خمیازه بکشند یا عمل بلعیدن را ناشی از تغییرات هوا را انجام دهند، از این رو مکیدن پستانک می‌تواند کمک‌کننده باشد.
معایب استفاده کودکان از پستانک
- وابستگی کودک به پستانک.اگر کودک برای خوابیدن از پستانک استفاده میکند، ممکن است حتی زمانی که نیمه شب پستانک از دهان او می‌افتد، گریه کند.
- افزایش خطر عفونت گوش میانی.با اینکه احتمال میزان عفونت گوش میانی از زمان تولد تا سن ۶ ماهگی به‌طور کلی پایین است، زمانی که نوزاد از استفاده میکند احتمال این عارضه افزایش می یابد.
- ایجاد مشکلات دندانی.استفاده از پستانک طی مدت کوتاهی منجر به مشکلات نمی‌شود، اما استفاده طولانی مدت از پستانک ممکن است بی‌نظمی دندان‌ها را به همراه داشته باشد.
اگر می‌خواهید به کودک خود پستانک دهید به این موارد دقت داشته باشید:
- پستانک یک تکه را انتخاب کنید.پستانک‌های دو تکه می‌تواند خطر خفگی را به همراه داشته باشد.
- بگذارید کودک خودش انتخاب کند. اگر کودک شما به پستانک علاقه‌ای ندارد، آن را مجبور به گرفتن پستانک نکنید.
- دقت داشته باشید که پستانک تمیز باشد. تا ۶ ماهگی یعنی تا زمانی که سیستم ایمنی بدن کودک شما عملکرد کافی ندارد، پستانک را بجوشانید. پس از ۶ ماهگی به راحتی پستانک را با آب و صابون بشویید.
- نوع مناسب را انتخاب کنید. پستانکی را برای کودک خود تهیه کنید که سایز آن متناسب با سن کودک باشد.
- در خصوص استفاده از گیره‌های پستانک احتیاط کنید. هرگز بند بلند پستانک را دور گردن کودک نیندازید، ممکن است به گردن او گیر کند، بنابراین از بندهای کوتاه استفاده کنید.
- بهتر است قبل از دادن پستانک ۳ الی ۴ هفته منتظر بمانید. تنها زمانی که مطمئن هستید کودکتان گرسنه نیست، به او پستانک دهید.
اهمیت توقف استفاده از پستانک
- استفاده طولانی مدت از پستانک می‌تواند بر رشد دندان‌های کودک و شکل دهان او تاثیرگذار باشد. چنین شرایطی باعث می‌شود که دندان‌های بالا و پایین به داخل رشد کنند.
- در صورتی که کودک شما بیش از اندازه از پستانک استفاده کند، ممکن است پس از گذشت مدتی نیاز به استفاده از درمان‌هایی از قبیل ارتودنسی داشته باشد.
- همچنین استفاده از پستانک پس از ۶ ماهگی می‌تواند خطر ابتلا به عفونت گوش را در فرزند شما افزایش دهد. در نهایت
- ممکن است فرزند شما به پستانک وابسته شود.این وابستگی به‌طوری است که اگر از دهانش بیفتد، گریه میکند و تنها پستانک است که او را آرام میکند. با افزایش سن، به دلیل وابستگی به پستانک مشکلات بیشتری برای او ایجاد خواهد شد.